مقدمه: تبدیل شدن از یک تماشاگر به یک تحلیل‌گر
نقدنویسی فیلم، هنری فراتر از گفتن “خوب بود” یا “بد بود” است. این هنر شامل درک عمیق و کامل تمامی جنبه‌های زبان سینما است. برای مثال، شما باید بتوانید از جنبه‌های مختلف مانند فیلم‌برداری، تدوین، کارگردانی، فیلم‌نامه و بازیگری، به تحلیل هر اثر بپردازید. نقدنویسی مانند هر مهارت دیگری نیازمند تمرین و تجربه است و با گذشت زمان بهتر می‌شود.
اما سؤال اینجاست که چگونه می‌توان سفر خود را در این مسیر آغاز کرد؟ بهترین روش برای یادگیری، تماشای هدفمند فیلم‌های مختلف است. این فیلم‌ها می‌توانند چالش‌های گوناگونی برای ذهن شما ایجاد کنند و به شما کمک کنند تا شیوه‌های مختلفی از روایت و تحلیل را تجربه کنید.
سطح ۱: مبتدی (آشنایی با اصول اولیه)
در این سطح، فیلم‌هایی انتخاب شده‌اند که ساختار روایی کلاسیک، شخصیت‌پردازی ساده و پیام‌های مشخص دارند. هدف از تماشای این فیلم‌ها این است که با اصول اولیه و پایه‌ای سینما آشنا شوید. این اصول شامل شناسایی عناصر اصلی داستان، تکنیک‌های ابتدایی سینمایی و تحلیل پیام‌های واضح است. فیلم‌های این سطح به شما کمک می‌کنند تا به تدریج اعتمادبه‌نفس بیشتری در تحلیل فیلم‌ها پیدا کنید. این آثار به دلیل ساختار ساده و شفاف خود، بهترین گزینه برای شروع یادگیری هستند. در ادامه، چند فیلم مناسب برای این سطح معرفی شده‌اند.
فیلم انگل (Parasite – 2019)
چرا این فیلم؟ فیلم انگل به کارگردانی بونگ جون-هو، یکی از بهترین نمونه‌های سینمای مدرن است که به شکلی زیرکانه به اختلافات طبقاتی در جامعه می‌پردازد. این فیلم با استفاده از نمادگرایی قوی و ساختاری سه‌پرده‌ای، یک تجربه بی‌نظیر برای یادگیری تکنیک‌های داستان‌گویی و تحلیل سینمایی ارائه می‌دهد.
تمرین: نماد “سنگ” در این فیلم چه معنایی دارد؟ این شیء چگونه آرزوها، جاه‌طلبی و در نهایت تراژدی خانواده کیم را به نمایش می‌گذارد؟ یک پاراگراف درباره نقش این نماد در روایت فیلم بنویسید.
فیلم ۱۲ مرد خشمگین (12 Angry Men – 1957)
چرا این فیلم؟ ۱۲ مرد خشمگین یک شاهکار کلاسیک است که تمام داستان آن در یک مکان اتفاق می‌افتد. این فیلم به خوبی نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با استفاده از دیالوگ‌های قوی، شخصیت‌پردازی دقیق و تغییر تدریجی دیدگاه‌ها، یک روایت تأثیرگذار خلق کرد.
تمرین: شخصیت “عضو شماره ۸ هیئت منصفه” (با بازی هنری فوندا) را تحلیل کنید. او چگونه بدون استفاده از زور و تنها با منطق و همدلی، نظر سایر اعضای هیئت منصفه را تغییر می‌دهد؟ سه دیالوگ کلیدی او را پیدا کنید و توضیح دهید چگونه این دیالوگ‌ها به پیشبرد داستان کمک می‌کنند.
فیلم رستگاری در شاوشنک (The Shawshank Redemption – 1994)
چرا این فیلم؟ رستگاری در شاوشنک نمونه‌ای بی‌نظیر از روایت کلاسیک است که از ترکیب شخصیت‌پردازی عمیق، داستانی الهام‌بخش و استفاده از صدای راوی برای پیشبرد داستان بهره می‌برد. این فیلم به خوبی نشان می‌دهد که چگونه امید می‌تواند حتی در تاریک‌ترین لحظات، انسان را نجات دهد.
تمرین: نقش “امید” به عنوان تم اصلی فیلم را بررسی کنید. چگونه کارگردان از عناصری مانند موسیقی، نورپردازی (مثلاً در صحنه فرار اندی) و دیالوگ‌ها برای القای این حس استفاده کرده است؟ یک تحلیل کوتاه در این باره بنویسید.
سطح ۲: متوسط (درک ساختارهای پیچیده‌تر)
در این سطح، فیلم‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که دارای روایت‌های غیرخطی، شخصیت‌های پیچیده و مضامین چندلایه هستند.
این فیلم‌ها شما را به چالش می‌کشند تا ساختارهای پیچیده‌تر را درک کنید و به بررسی نیت کارگردان و تأثیر آن بر مخاطب بپردازید. هدف این سطح، آشنایی با فیلم‌هایی است که فراتر از کلیشه‌های روایی عمل می‌کنند. این آثار به شما کمک می‌کنند تا دیدگاه دقیق‌تری نسبت به تحلیل سینمای هنری و تجربی پیدا کنید. در ادامه، یکی از نمونه‌های برجسته این سطح معرفی شده است.
فیلم پالپ فیکشن (Pulp Fiction – 1994)
چرا این فیلم؟ پالپ فیکشن به کارگردانی کوئنتین تارانتینو، یک شاهکار مدرن است که با روایت غیرخطی خود، قواعد سنتی داستان‌گویی را به چالش می‌کشد.
این فیلم با ترکیب چندین داستان به ظاهر جداگانه، یک تجربه منحصربه‌فرد و تأثیرگذار خلق می‌کند.تمرین: خط زمانی داستان فیلم را بازسازی کنید. به نظر شما چرا تارانتینو این ساختار را انتخاب کرده است؟ چگونه این جابه‌جایی زمانی به شخصیت‌پردازی
و درک مخاطب از رویدادها کمک می‌کند؟ یک تحلیل جامع در این باره بنویسید.
